پارادایم علم ارتدکس دارای مفروضات زیر است:

1. فرآیندهای شناختی فردی، ایستا و منفعل هستند
2. فرآیندهای شناختی را می توان به عناصر تقسیم کرد
3. عناصر را می توان به شکل خالص خود، بدون تأثیر سایر عناصر، درک و بررسی کرد.

با پارادایم کمی می توان به اعتبار و عینیت درونی بالایی دست یافت. روابط علت و معلولی ممکن است شناسایی شود، اگر روش‌های علمی کیفی سخت‌گیرانه مورد حمایت قرار گیرند، اگرچه سوگیری‌ها بر بیشتر آزمایش‌ها و تفسیر آنها تأثیر می‌گذارند، علی‌رغم ایدئولوژی روش علمی (Martens 1987).

روش کمی، همانطور که در مورد پدیده روانشناختی به کار می رود، می تواند چندین دهه طول بکشد تا اطلاعات عملی بدست آید. زمانی که دستورالعمل های علمی سختگیرانه ای در طراحی مطالعه به کار گرفته می شود، اعتبار خارجی عموماً آسیب می بیند. در بسیاری از موارد، روش شناسی دقیق علمی عملی نیست. در این صورت ممکن است اعتبار خارجی بهبود یابد، اما باز هم یقین علت و معلولی قربانی خواهد شد. روش کمی احتمالاً به مطالعه رفتار انسان بسیار محدود است، زیرا به ما اجازه نمی دهد فرد را به عنوان یک کل درک کنیم. روانشناسی مانند پدیده فیزیولوژیک ملموس نیست. در نهایت، بی اهمیت بودن آماری می تواند اهمیت عملی را استتار کند (مارتنز ۱۹۸۷).

پارادایم کیفی به عنوان مشاهده عینی توصیف شده است. در این پارادایم، دانشمندان با سرنخ‌هایی کار می‌کنند که می‌تواند برای یک دانشمند، بسته به تجربیاتشان، معانی مختلفی داشته باشد (Martens 1987).

پارادایم کیفی یا اکتشافی دارای مفروضات زیر است (مارتنز ۱۹۸۷):

1. فرآیندهای شناختی اجتماعی، در حال توسعه و فعال هستند
2. فرآیندهای شناختی کلی هستند که نمی توان آنها را به عناصر مجزا تقسیم کرد
3. فرآیندهای شناختی را فقط می توان در رابطه آنها با یکدیگر مطالعه کرد

پارادایم کیفی می تواند به دانشمند اجازه دهد آزادی بیشتری را برای شهود اعمال کند یا بر دانش ضمنی در تصمیم گیری و توسعه نظریه تکیه کند. تحقیقات کیفی معمولاً اعتبار خارجی بالاتری دارد، تعمیم‌ها را می‌توان با سهولت بیشتری انجام داد. پارادایم کیفی بر تقلیل گرایی تکیه نمی کند که به ما امکان می دهد فرد را بهتر درک کنیم. علاوه بر این، دانشمندان عموماً می‌توانند اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه که با روش‌شناسی کیفی عملی است، درک کنند.

روش شناسی کیفی معمولاً اعتبار درونی پایین تری دارد، به این معنی که هر تعدادی از متغیرهای خارجی ممکن است بر آزمایش تأثیر بگذارند. نتایج ممکن است صرفاً به این دلیل تغییر کند که آزمودنی ممکن است در موقعیت‌های مختلف رفتار یا پاسخ متفاوتی داشته باشد. روش شناسی کیفی ممکن است توسط برخی از دانشگاه ها رعایت نشود و ممکن است قابلیت انتشار در برخی مجلات را مختل کند.